Wzór wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka

Wzór wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka

Ustalenie miejsca zamieszkania dziecka to jedna z najważniejszych kwestii, które pojawiają się w sytuacjach rozstania lub konfliktu między rodzicami. Prawidłowo sporządzony wniosek do sądu rodzinnego pozwala jasno określić, przy którym z opiekunów dziecko będzie przebywać na stałe, co ma istotne znaczenie dla jego poczucia bezpieczeństwa oraz stabilności życiowej. W praktyce dokument ten jest niezbędny nie tylko podczas rozwodu czy separacji, ale również w przypadkach nagłych zmian miejsca pobytu dziecka lub trudności w porozumieniu się co do sprawowania opieki. Przygotowanie wzoru wniosku wymaga znajomości podstawowych zasad postępowania cywilnego oraz umiejętności przedstawienia argumentów przemawiających za określonym rozwiązaniem. W poniższym opisie znajdują się szczegółowe wskazówki dotyczące okoliczności uzasadniających złożenie wniosku, elementów formalnych dokumentu, wymaganych załączników oraz przebiegu postępowania sądowego. Informacje te mogą być pomocne także przy innych sprawach rodzinnych, takich jak ustalanie kontaktów z dzieckiem czy dochodzenie alimentów.

Kiedy warto złożyć wniosek o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka?

Wniosek o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka to narzędzie prawne, które może być niezbędne w sytuacjach, gdy rodzice nie są w stanie samodzielnie porozumieć się co do stałego pobytu małoletniego. Złożenie takiego pisma warto rozważyć przede wszystkim w przypadku rozwodu, separacji lub trwałego rozstania rodziców, a także wtedy, gdy dochodzi do konfliktów dotyczących opieki nad dzieckiem. W praktyce często pojawiają się również sytuacje związane z tzw. porwaniem rodzicielskim – gdy jedno z rodziców bez zgody drugiego zabiera dziecko i uniemożliwia kontakt z nim. Formalne ustalenie miejsca zamieszkania małoletniego pozwala zabezpieczyć interesy dziecka oraz daje podstawę do egzekwowania innych praw, takich jak alimenty czy kontakty z drugim rodzicem.

Skutki prawne wynikające z orzeczenia sądu o miejscu zamieszkania dziecka są bardzo istotne zarówno dla rodziców, jak i samego małoletniego. Po pierwsze, decyzja ta reguluje, przy którym z opiekunów dziecko będzie przebywać na stałe – co wpływa na codzienną organizację życia rodzinnego oraz możliwość podejmowania decyzji dotyczących wychowania i edukacji. Po drugie, formalne wskazanie miejsca zamieszkania ułatwia rozstrzyganie sporów związanych z wykonywaniem władzy rodzicielskiej oraz umożliwia skuteczne dochodzenie świadczeń alimentacyjnych. Warto pamiętać, że sąd bierze pod uwagę przede wszystkim dobro dziecka i jego dotychczasowe środowisko wychowawcze.

W praktyce życiowej istnieje szereg okoliczności, które mogą uzasadniać konieczność przygotowania wzoru wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka:

• Zmiana miejsca pobytu jednego z rodziców – np. przeprowadzka do innej miejscowości lub za granicę;
• Brak możliwości porozumienia się co do opieki naprzemiennej lub sposobu sprawowania pieczy nad dzieckiem;
• Podejrzenie zagrożenia dobra dziecka, np. w przypadku przemocy domowej lub rażącego zaniedbywania obowiązków przez jednego z opiekunów;
• Sytuacje wymagające szybkiej interwencji sądu, takie jak nagła zmiana miejsca pobytu małoletniego bez wiedzy drugiego rodzica.

Dzięki formalnemu ustaleniu miejsca zamieszkania dziecka można uniknąć wielu nieporozumień oraz zapewnić stabilność prawną zarówno dla małoletniego, jak i jego opiekunów. Tego typu postępowanie jest także podstawą do dalszych działań związanych z uregulowaniem kontaktów czy podziałem obowiązków wychowawczych.

Jak przygotować wzór wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka?

Przygotowanie poprawnego wzoru wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka wymaga zachowania określonej struktury oraz uwzględnienia wszystkich elementów formalnych. Na początku dokumentu należy wskazać sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce pobytu dziecka lub, w przypadku jego braku, miejsce aktualnego zamieszkania. W dalszej części wzoru powinny znaleźć się pełne dane stron postępowania, czyli imiona i nazwiska rodziców, adresy zamieszkania oraz numer PESEL małoletniego. Tytuł pisma – Wniosek o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka – powinien być wyraźnie oznaczony, aby nie budził wątpliwości co do charakteru sprawy.

Treść żądania we wzorze powinna być sformułowana precyzyjnie, np. poprzez wskazanie konkretnej miejscowości lub adresu, który ma zostać uznany za stałe miejsce pobytu dziecka. W uzasadnieniu należy opisać okoliczności faktyczne i prawne przemawiające za takim rozstrzygnięciem – warto odwołać się do dotychczasowej opieki nad dzieckiem, więzi emocjonalnej z rodzicem czy warunków bytowych. Podpis wnioskodawcy kończy dokument. Do wzoru należy dołączyć wymagane załączniki, takie jak odpis aktu urodzenia dziecka czy potwierdzenie uiszczenia opłaty sądowej. Dobrą praktyką jest również przygotowanie kopii wniosku dla drugiej strony oraz załączenie innych dowodów wskazanych w treści pisma.

Jakie dokumenty należy dołączyć do wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka?

Do prawidłowego złożenia wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka niezbędne jest załączenie kilku kluczowych dokumentów, które potwierdzają zarówno tożsamość małoletniego, jak i uprawnienia stron postępowania. Podstawowym załącznikiem jest odpis aktu urodzenia dziecka, który pozwala sądowi zweryfikować dane osobowe oraz relację rodzica do dziecka. Kolejnym wymaganym dokumentem jest potwierdzenie uiszczenia opłaty sądowej – aktualnie opłata ta wynosi 100 zł i jej dowód należy dołączyć do każdego składanego egzemplarza pisma.

W przypadku gdy rodzic korzysta z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, konieczne będzie także pełnomocnictwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej. Do wzoru wniosku należy również dołączyć odpisy pisma wraz z załącznikami dla drugiej strony postępowania, co umożliwia przeciwnikowi procesowemu zapoznanie się z treścią żądania i przedstawionymi dowodami. Warto rozważyć załączenie dodatkowych materiałów wspierających stanowisko rodzica – mogą to być na przykład opinia biegłego psychologa, zeznania świadków czy dokumentacja medyczna, jeśli mają one znaczenie dla oceny sytuacji dziecka. Takie dowody pomagają wykazać, że wskazane miejsce zamieszkania najlepiej odpowiada potrzebom małoletniego oraz służy jego dobru.

Prawidłowo przygotowany komplet dokumentów nie tylko przyspiesza rozpoznanie sprawy przez sąd rodzinny, ale również zwiększa szanse na pozytywne rozstrzygnięcie. Każdy załącznik powinien być opisany i wymieniony w treści wniosku jako dowód na poparcie przedstawionych okoliczności. W praktyce im bardziej rzetelnie zostaną udokumentowane argumenty rodzica, tym łatwiej będzie przekonać sąd do wydania orzeczenia zgodnego z żądaniem zawartym we wzorze wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka.

Najczęstsze błędy przy składaniu wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka

Przygotowując wzór wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka, rodzice często popełniają błędy, które mogą znacząco wydłużyć postępowanie lub nawet skutkować oddaleniem żądania przez sąd. Jednym z najczęstszych uchybień jest brak wymaganych załączników, takich jak odpis aktu urodzenia dziecka czy potwierdzenie wniesienia opłaty sądowej. Równie problematyczne okazuje się nieprecyzyjne sformułowanie żądania – we wzorze należy jednoznacznie wskazać miejscowość (lub konkretny adres), która ma być uznana za miejsce zamieszkania małoletniego. Pominięcie tych elementów może skutkować wezwaniem do uzupełnienia braków formalnych, co opóźnia rozpoznanie sprawy.

Kolejną istotną pomyłką jest skierowanie pisma do niewłaściwego sądu – zgodnie z przepisami, wniosek powinien trafić do sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce pobytu dziecka. Należy także zadbać o kompletność danych stron oraz samego dziecka; niepełne lub błędne informacje mogą utrudnić identyfikację uczestników postępowania i prowadzić do zwrotu dokumentów. Brak uzasadnienia w treści wzoru to kolejny błąd – sąd wymaga szczegółowego wyjaśnienia, dlaczego wskazane miejsce zamieszkania leży w najlepszym interesie dziecka. Niedostateczne uzasadnienie może osłabić argumentację rodzica i wpłynąć negatywnie na wynik sprawy.

Warto również pamiętać o kilku dodatkowych aspektach formalnych, które pomagają uniknąć komplikacji proceduralnych:

• Każdy egzemplarz wniosku wraz z załącznikami powinien być podpisany własnoręcznie, a kopie przeznaczone dla drugiej strony muszą być kompletne;
• Należy zachować spójność między treścią żądania a uzasadnieniem – wszelkie rozbieżności mogą zostać wykorzystane przez drugiego rodzica podczas rozprawy;
• Zaleca się wcześniejsze przygotowanie listy świadków oraz innych dowodów, które będą wspierały stanowisko wnioskodawcy już na etapie składania pisma;
• W przypadku korzystania z pełnomocnika konieczne jest dołączenie pełnomocnictwa oraz dowodu uiszczenia opłaty skarbowej.

Prawidłowe przygotowanie wzoru wniosku minimalizuje ryzyko przedłużenia postępowania i pozwala skupić się na merytorycznej argumentacji przed sądem. Uniknięcie powyższych błędów zwiększa szanse na szybkie i pozytywne rozstrzygnięcie sprawy dotyczącej ustalenia miejsca zamieszkania dziecka.

Jak wygląda postępowanie sądowe po złożeniu wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka?

Po złożeniu wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka, sprawa trafia do sądu rodzinnego, który wszczyna postępowanie nieprocesowe. Postępowanie toczy się przed sądem rejonowym właściwym ze względu na miejsce pobytu dziecka. Sąd analizuje przedstawione we wzorze wniosku żądania oraz załączone dowody, a także może z urzędu podejmować czynności zmierzające do wyjaśnienia sytuacji małoletniego. W praktyce już na etapie składania pisma można zawrzeć dodatkowy wniosek o zabezpieczenie miejsca pobytu dziecka na czas trwania postępowania – takie rozwiązanie pozwala tymczasowo uregulować sytuację dziecka i zapobiega nagłym zmianom jego otoczenia.

W toku rozpoznawania sprawy sąd często korzysta z opinii biegłych psychologów lub rodzinnych ośrodków diagnostyczno-konsultacyjnych, które pomagają ocenić więzi emocjonalne dziecka z rodzicami oraz warunki wychowawcze. Przesłuchiwani są również świadkowie wskazani we wzorze wniosku, a strony mają możliwość przedstawienia własnych argumentów podczas rozprawy. Czas oczekiwania na wydanie orzeczenia zależy od stopnia skomplikowania sprawy oraz ilości zgromadzonych dowodów – zazwyczaj wynosi od kilku miesięcy do roku. Po ogłoszeniu postanowienia każda ze stron ma prawo wnieść apelację do sądu okręgowego, jeśli nie zgadza się z rozstrzygnięciem.

• Sąd może zarządzić przesłuchanie dziecka, jeśli uzna to za konieczne i odpowiednie ze względu na wiek oraz stopień rozwoju małoletniego;
• W przypadku pilnych sytuacji możliwe jest szybkie rozpoznanie wniosku o zabezpieczenie, co pozwala uniknąć eskalacji konfliktu między rodzicami;
• Orzeczenie sądu dotyczące miejsca zamieszkania dziecka stanowi podstawę do dalszych działań prawnych, takich jak ustalenie kontaktów czy alimentów;
• Wzór wniosku powinien przewidywać możliwość aktualizacji danych i żądań, jeśli sytuacja życiowa rodziny ulegnie zmianie w trakcie postępowania.

Dobrze przygotowany wzór dokumentu oraz komplet dowodów znacząco usprawniają przebieg postępowania i zwiększają szansę na szybkie uzyskanie korzystnego orzeczenia. Warto pamiętać, że cała procedura odbywa się z uwzględnieniem zasady dobra dziecka, a sąd każdorazowo dąży do zapewnienia mu stabilności i bezpieczeństwa.

Uzasadnienie we wzorze wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka – jak je napisać?

Przygotowując uzasadnienie we wzorze wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka, należy skupić się na przedstawieniu argumentów, które przekonają sąd, że wskazane miejsce pobytu najlepiej służy dobru małoletniego. W treści uzasadnienia warto odwołać się do dotychczasowej opieki nad dzieckiem, opisując, kto faktycznie sprawował pieczę i zapewniał codzienną troskę. Istotne jest również podkreślenie więzi emocjonalnej łączącej dziecko z rodzicem, u którego proponuje się ustalić miejsce zamieszkania – można wskazać na stałość relacji, poczucie bezpieczeństwa oraz wsparcie emocjonalne. Wzór dokumentu powinien zawierać także informacje o warunkach bytowych i sytuacji życiowej rodziców, takich jak stabilność mieszkaniowa, możliwości finansowe czy dostęp do edukacji i opieki zdrowotnej.

W uzasadnieniu dobrze jest posłużyć się konkretnymi przykładami z życia codziennego oraz powołać się na opinie specjalistów lub orzecznictwo sądowe. Przykładowe sformułowania, które można wykorzystać we wzorze wniosku to: Małoletni od urodzenia pozostaje pod moją stałą opieką, a nasze relacje charakteryzuje silna więź emocjonalna lub Warunki mieszkaniowe oraz środowisko wychowawcze zapewniają dziecku prawidłowy rozwój fizyczny i psychiczny. Warto również przytoczyć stanowiska biegłych psychologów rodzinnych czy powołać się na art. 56 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz aktualne orzeczenia sądów rodzinnych dotyczące podobnych spraw.

• Wskazanie konsekwencji zmiany miejsca pobytu dziecka – np. ryzyko zerwania kontaktów z dotychczasowym środowiskiem rówieśniczym lub edukacyjnym;
• Powołanie się na dobro dziecka jako nadrzędną zasadę postępowania sądu, zgodnie z art. 3 Konwencji o prawach dziecka;
• Zamieszczenie informacji o ewentualnych zagrożeniach dla rozwoju małoletniego, jeśli pozostanie on pod opieką drugiego rodzica (np. przemoc domowa, zaniedbania);
• Załączenie opinii biegłego psychologa lub pedagoga, jeśli taka została sporządzona w toku wcześniejszych postępowań.

Sporządzając uzasadnienie we wzorze pisma, należy pamiętać o jasności wywodu i logicznym powiązaniu argumentów z żądaniem głównym. Im bardziej przekonująco zostaną przedstawione okoliczności przemawiające za określonym miejscem zamieszkania dziecka, tym większa szansa na pozytywne rozstrzygnięcie przez sąd rodzinny.

Wzór wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka do pobrania

Przygotowany wzór wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka to praktyczne narzędzie, które można wykorzystać jako podstawę do sporządzenia własnego pisma procesowego. Dokument zawiera wszystkie niezbędne elementy formalne – miejsce na oznaczenie sądu, dane osobowe stron oraz dziecka, precyzyjne sformułowanie żądania, a także sekcję przeznaczoną na szczegółowe uzasadnienie. Wzór przewiduje pola do uzupełnienia indywidualnych danych, takich jak imię i nazwisko małoletniego, adres zamieszkania czy numer PESEL, co pozwala dostosować treść do konkretnej sytuacji rodzinnej.

Korzystając z udostępnionego wzoru, należy pamiętać o konieczności jego modyfikacji zgodnie z okolicznościami sprawy – każda sytuacja rodzinna może wymagać innego uzasadnienia lub wskazania odmiennych dowodów. Do wniosku należy dołączyć wymagane załączniki (np. odpis aktu urodzenia dziecka, potwierdzenie opłaty sądowej), a także przygotować kopię dokumentu dla drugiej strony postępowania. Aktualna opłata sądowa za złożenie wniosku wynosi 100 zł. Instrukcja korzystania ze wzoru znajduje się bezpośrednio w dokumencie – wystarczy uzupełnić wskazane pola oraz podpisać pismo przed jego złożeniem w sądzie.

Prawidłowo wypełniony wzór wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka znacznie ułatwia przeprowadzenie postępowania sądowego i minimalizuje ryzyko popełnienia błędów formalnych. Warto również rozważyć konsultację z prawnikiem lub adwokatem specjalizującym się w prawie rodzinnym, aby mieć pewność, że treść dokumentu odpowiada specyfice danej sprawy i uwzględnia wszystkie istotne aspekty prawne.

Podsumowanie

Wzór wniosku o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka stanowi praktyczne narzędzie dla rodziców znajdujących się w sytuacji sporu dotyczącego opieki nad małoletnim, zwłaszcza w kontekście rozwodu, separacji lub trwałego rozstania. Dokument ten pozwala na formalne określenie, przy którym z rodziców dziecko będzie miało stałe miejsce pobytu, co przekłada się na możliwość podejmowania decyzji wychowawczych oraz ułatwia egzekwowanie praw i obowiązków, takich jak alimenty czy kontakty z drugim opiekunem. Prawidłowo przygotowany wniosek powinien zawierać oznaczenie sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce pobytu dziecka, pełne dane stron postępowania, precyzyjne żądanie oraz szczegółowe uzasadnienie poparte dowodami – np. opinią psychologa czy dokumentacją medyczną. Do pisma należy dołączyć wymagane załączniki, takie jak odpis aktu urodzenia dziecka i potwierdzenie uiszczenia opłaty sądowej.

Przygotowanie kompletnego i poprawnego wzoru minimalizuje ryzyko przedłużenia postępowania sądowego oraz zwiększa szanse na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy. Warto unikać najczęstszych błędów formalnych, takich jak brak wymaganych dokumentów, nieprecyzyjne sformułowanie żądania czy skierowanie pisma do niewłaściwego sądu. Postępowanie sądowe po złożeniu wniosku obejmuje analizę przedstawionych argumentów i dowodów, przesłuchanie świadków oraz – jeśli to konieczne – opinię biegłych specjalistów. Cały proces odbywa się z uwzględnieniem zasady dobra dziecka i może być podstawą do dalszych działań prawnych związanych z kontaktami lub alimentami. Osoby zainteresowane tematyką mogą również poszerzyć wiedzę o kwestie związane z opieką naprzemienną, zabezpieczeniem miejsca pobytu dziecka czy procedurą apelacyjną w sprawach rodzinnych.

FAQ

Czy wniosek o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka można złożyć samodzielnie, czy konieczna jest pomoc prawnika?

Wniosek o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka można złożyć samodzielnie, nie ma obowiązku korzystania z usług prawnika. Jednak w przypadku skomplikowanych sytuacji rodzinnych lub konfliktów między rodzicami warto rozważyć konsultację z adwokatem lub radcą prawnym specjalizującym się w prawie rodzinnym. Profesjonalista pomoże poprawnie sformułować żądanie, przygotować uzasadnienie oraz zgromadzić odpowiednie dowody, co może zwiększyć szanse na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy.

Czy sąd zawsze uwzględnia opinię dziecka przy ustalaniu miejsca zamieszkania?

Sąd bierze pod uwagę opinię dziecka, zwłaszcza jeśli jest ono wystarczająco dojrzałe, aby wyrazić własne zdanie. Przesłuchanie dziecka odbywa się w warunkach zapewniających mu poczucie bezpieczeństwa i komfortu. Jednak ostateczna decyzja sądu opiera się przede wszystkim na dobru dziecka i wszystkich okolicznościach sprawy, a nie wyłącznie na jego życzeniu.

Jak długo trwa postępowanie o ustalenie miejsca zamieszkania dziecka?

Czas trwania postępowania zależy od stopnia skomplikowania sprawy, ilości zgromadzonych dowodów oraz obciążenia sądu. Standardowo postępowanie może trwać od kilku miesięcy do roku. W przypadkach pilnych (np. zagrożenie dobra dziecka) sąd może szybciej rozpoznać wniosek o zabezpieczenie miejsca pobytu na czas trwania postępowania.

Czy można zmienić miejsce zamieszkania dziecka po wydaniu orzeczenia sądu?

Tak, miejsce zamieszkania dziecka może zostać zmienione po wydaniu orzeczenia sądu, jeśli nastąpiła istotna zmiana okoliczności (np. poprawa warunków bytowych drugiego rodzica, zmiana sytuacji rodzinnej). W takim przypadku należy złożyć nowy wniosek do sądu wraz z uzasadnieniem i odpowiednimi dowodami potwierdzającymi zmianę sytuacji.

Co zrobić, jeśli drugi rodzic nie zgadza się na wskazane miejsce zamieszkania dziecka?

Jeśli drugi rodzic nie wyraża zgody na proponowane miejsce zamieszkania dziecka, sprawa zostaje rozstrzygnięta przez sąd rodzinny. Każda ze stron ma możliwość przedstawienia swoich argumentów i dowodów podczas rozprawy. Sąd podejmuje decyzję kierując się przede wszystkim dobrem małoletniego.

Czy można ubiegać się o zabezpieczenie miejsca pobytu dziecka na czas trwania postępowania?

Tak, już we wniosku głównym lub osobnym piśmie można zawrzeć żądanie o zabezpieczenie miejsca pobytu dziecka na czas trwania postępowania. Sąd rozpatruje taki wniosek w trybie pilnym i może tymczasowo uregulować sytuację małoletniego do czasu wydania ostatecznego orzeczenia.

Jakie konsekwencje grożą za nieprzestrzeganie orzeczenia sądu dotyczącego miejsca zamieszkania dziecka?

Naruszenie orzeczenia sądu dotyczącego miejsca zamieszkania dziecka (np. zabranie go bez zgody drugiego rodzica) może skutkować wszczęciem egzekucji sądowej oraz odpowiedzialnością karną za utrudnianie wykonywania orzeczeń dotyczących kontaktów lub opieki nad małoletnim. Sąd może także ograniczyć władzę rodzicielską rodzica naruszającego postanowienie.

Czy wzór wniosku można wykorzystać również przy opiece naprzemiennej?

Wzór wniosku można dostosować także do sytuacji opieki naprzemiennej – należy wtedy precyzyjnie określić zasady sprawowania pieczy przez oboje rodziców oraz wskazać harmonogram pobytu dziecka u każdego z nich. Warto szczegółowo opisać sposób realizacji takiej opieki i przedstawić argumenty przemawiające za jej wdrożeniem.

Czy do wniosku trzeba dołączać dokumenty potwierdzające warunki mieszkaniowe?

Choć nie jest to obowiązkowe, warto załączyć dokumenty potwierdzające warunki mieszkaniowe (np. umowę najmu, akt własności mieszkania, zdjęcia lokalu), zwłaszcza gdy stanowią one istotny argument dla dobra dziecka. Takie materiały mogą przekonać sąd co do stabilności i bezpieczeństwa środowiska wychowawczego proponowanego przez wnioskodawcę.

Czy istnieje możliwość zwolnienia z opłaty sądowej za złożenie wniosku?

Osoby znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej mogą ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych poprzez złożenie stosownego wniosku wraz z oświadczeniem o stanie majątkowym i dochodach. Sąd indywidualnie ocenia zasadność takiego żądania i decyduje o ewentualnym zwolnieniu z opłaty.